Z końcem marca zakończył się pierwszy kwartał roku i zgodnie ustawą o finansach publicznych jednostki samorządu terytorialnego mają obowiązek złożyć informację publiczną o wykonaniu budżetu za pierwszy kwartał. Oczywiście gmina Małdyty wykonała ten obowiązek w formie zarządzenia Pana Wójta i umieściła informację na ten temat na BIP Małdyty. Zapoznaliśmy się z jego treścią i podzielimy się z Państwem naszymi spostrzeżeniami.
Zaczniemy od treści podstawowej czyli samego zarządzenia i załącznika do niego. Poniżej znajdziecie Państwo jego treść w oryginale.
Jak można przeczytać samo zarządzenie jest lakoniczne i zawiera podstawowe wymagane treści. Najważniejsze jest to, że do zarządzenia dodany jest załącznik nr 1 i to nim w głównej mierze się zainteresowaliśmy. Poniżej oczywiście oryginał załącznika nr 1.
Tabela widoczna w załączniku została stworzona poprzez zestawienie wybranych komórek z druku Rb-NDS, który nosi nazwę: „ Sprawozdanie o nadwyżce/deficycie jednostki samorządu terytorialnego.”. Takie sprawozdanie gmina publikuje co kwartał. Oryginalny druk zawiera części od A do F. Poniżej możecie zobaczyć oryginalny druk w pełnej wersji. Znajdziecie w nim szereg informacji znacznie uszczegółowiających informację o kwotach zawartych w sprawozdaniu. Jest to o tyle ważne, że pozwala przeanalizować i zrozumieć co tak naprawdę oznaczają poszczególne rubryki.
Dlaczego o tym piszemy? Dlatego, że w załączniku nr 1 mamy kilka rubryk, których zestawienie wydaje się być nieprzypadkowe. Poniżej znajdziecie załącznik z dodatkowymi opisami, które powinny pomóc Wam w zrozumieniu znaczenia poszczególnych liczb.
Zaczynając od kolumn. Kolumna żółta przedstawia wybrane fragmenty tabeli Rb-NDS dotyczące planowanego budżetu na rok 2025. Oznacza to, że kwoty w nich przedstawione dotyczą całego roku. Pokazany deficyt budżetu jest planowanym deficytem na koniec roku budżetowego 2025. Kolumna zaznaczona na niebiesko, to rzeczywiste dochody i wydatki gminy w pierwszym kwartale 2025. Dlaczego to podkreślamy. Otóż podany deficyt -4,5 mln złotych to plan do zrealizowania w całym roku 2025. Natomiast +3,6 mln to nadwyżka wynikająca z tego, że w pierwszym kwartale wpływy z podatków były wyższe niż wydatki. Oczywiście nie oznacza to, że planowany deficyt będzie mniejszy na koniec roku lub , że będzie utrzymana taka nadwyżka. Należy raczej zakładać, że realny deficyt będzie zbliżony do planowanego , chyba, że tak jak w 2024 roku założenia budżetowe zostały rozdmuchane, a w rzeczywistości wydatki i przychody budżetu rozminęły się z planem o prawie 10 mln złotych. Należy pamiętać, aby nie porównywać kolumn żółtej i niebieskiej ponieważ są to dwa różne porządki księgowe. Po pierwsze kolumna żółta to plan po tak zwanych zmianach. Po drugie liczony w skali dwunastu miesięcy. Natomiast kolumna niebieska to rzeczywiste wydatki i dochody liczone w skali pierwszych trzech miesięcy roku 2025, czyli pierwszego kwartału. Jedyna merytoryczna przesłanka takiego zestawiania liczb to możliwość pokazania procentowego zaawansowania realizacji założeń budżetu na bieżący rok. Poniżej prezentujemy tabelę, która pokazuje w bardziej przejrzysty sposób zawartość załącznika nr 1.
Tak jak w oryginalnej tabeli, kolumny żółte to plan w skali całego roku, a kolumny niebieskie to rzeczywisty wynik finansowy w poszczególnych kategoriach w pierwszym kwartale 2025r. Jeżeli spojrzycie w kolumnę deficyt/nadwyżka to zobaczycie wynik poszczególnych kategorii finansów gminy. Oczywiście kwoty w złotych zapisane na czerwono pokazują gdzie wystąpił deficyt, a kwoty na zielono pokazują, że w pierwszym kwartale wystąpiła nadwyżka w budżecie gminy we wpływach z podatków czyli z dochodów własnych gminy. Jak to tłumaczyć? To dosyć prosta sprawa. Każdy z nas wie, że wszyscy, którzy posiadają ziemię i budynki zapłacili pierwszą ratę podatku od nieruchomości i rolnego. Często zdarza się że niektórzy mieszkańcy decydują się na jednorazową wpłatę podatku za cały rok co dodatkowo podwyższa dochody gminy w pierwszym kwartale. Po drugie wpłynęły do kasy gminy pieniądze z podatku od osób fizycznych i pieniądze z podatków z budżetu państwa. Gmina uregulowała swoje zobowiązania bieżące i okazało się, że w kasie na koniec kwartału zostało ponad 3,6 mln złotych. Oczywiście dobrze, że jest nadwyżka, ale nie można mieć zbyt dużo nadziei, że taki stan rzeczy dotrwa do końca roku, bo wiadomo wszem i wobec, że deficyt będzie, co swoją drogą wynika z planu budżetu zatwierdzonego jeszcze w roku 2024.
To tyle jeżeli chodzi o analizę podstawowych informacji zawartych w załączniku nr 1. Więcej niewiadomych pojawia się w dolnej części tabeli, w wierszach zakreślonych czerwonym kolorem. Tutaj mamy wstawione komórki tabeli oznaczone D1 i D2. Jeżeli cofniemy się do prezentowanego pustego wzoru druku Rb-NDS zorientujemy się, że trudno na takiej podstawie dowiedzieć się czegokolwiek o pochodzeniu tych kwot. W druku znajdują się komórki od D11 do D181, które składają się na kwotę w komórce D1 i D21 do D231, które składają się na kwotę w rubryce D2. Jak sugerują liczby przy literach „D” w rzeczywistości tabela może być poszerzona o więcej szczegółowych zapisów. Oznacza to ni mniej ni więcej, że nie wiemy skąd biorą się te kwoty. Gdyby został opublikowany cały druk to wówczas wiedzielibyśmy wszystko lub może prawie wszystko. Nie wszystkie zapisy, które występują w księgowości samorządowej są czytelne na pierwszy rzut oka, bo niektóre z nich odwołują się do stosownych ustaw i trzeba odszukać we właściwych przepisach co i z jakiego powodu zostało tak zaksięgowane. Czasami analizując takie zapisy można odnieść wrażenie, że ustawodawca dla przekory sformułował je tak aby nie dało się ich w prosty sposób odczytać. Żarty żartami, ale w związku z publikacją niepełnej tabeli nie możemy Wam napisać skąd wzięły się te kwoty. Możemy się jedynie domyślać, ale nie zajmujemy się snuciem domysłów więc poprzestaniemy na takiej informacji. Zastanawiające jest, że końcówka kwoty przewidywanego deficytu rocznego czyli 4 594 995,24 jest zbieżna z końcówką kwoty przychodów ogółem czyli 9 094 995,24. Możliwe jest to wyłącznie dlatego, że to plan i dzięki czemu możliwe jest poczynienie takiego założenia. Większość danin, które płacimy wynika z procentów naliczanego podatku, lub ich wymiar wynika z mnożenia liczb z groszami, które potem się sumuje, więc w praktyce zrealizowane przychody nie przyjmą takiej wartości. Dodatkowym smaczkiem jest to, co wynika z równania poniżej.
Wszystkie te liczby znajdują się w tabeli załącznika nr 1. Pierwsza kwota z równania to przewidywany deficyt (brak pieniędzy na pokrycie części wydatków) w 2025 roku. Druga to planowane rozchody (wydatki/koszty) budżetu. Natomiast wynik dodawania to planowane przychody w skali roku. Są to wyłącznie plany lub jak kto woli założenia mające niewiele wspólnego z końcowym wynikiem budżetowym, które ciągle ulegają zmianie więc jeżeli nie uda się ich zrealizować to po prostu wprowadzi się zmianę w planach budżetu i tyle. Jeżeli ktoś, bez większego zastanowienia, porówna te kwoty to może wyciągnąć błędne wnioski, że budżet gminy został zbilansowany i to w 100 procentach. Czy to przypadek czy zabieg PR ( Public Relations – to dziedzina zajmująca się budowaniem i utrzymaniem korzystnego wizerunku). Gdybyśmy byli skłonni do łatwego przyjmowania teorii spiskowych to pewnie poszlibyśmy tym tropem i stawiali jednoznaczne tezy. My zauważyliśmy, że zostało to w taki sposób zestawione w tabeli załącznika nr 1. Czy jest to przypadek, czy to efekt naszego tekstu o trzeciej prawdzie księdza Tischnera nie rozstrzygamy, pozostawiamy to waszej interpretacji. Poniżej zamieszczamy przykład zarządzenia o wyniku budżetowym pierwszej z brzegu jednostki samorządowej, aby pokazać jak może wyglądać taka informacja, znaleziony w Internecie.
Podsumowując na razie nasza gmina jest na plusie ponad trzy miliony, ale to nic nie mówi o końcowym wyniku roku 2025. Parafrazując powiedzenie Leszka Millera, nieważne jak się zaczyna, ważne jak się kończy. Tak więc, aby wiedzieć jaki będzie z budżetem w tym roku musimy poczekać do jego końca. Na razie macie naszą obietnicę, że będziemy się przyglądać kolejnym wynikom kwartalnym. Na pewno wszystko przeanalizujemy i przekażemy Wam nasze spostrzeżenia. Jak zawsze wyciąganie wniosków z tego co znaleźliśmy pozostawiamy Wam. Jak Wy to widzicie to oczywiście Wasza sprawa.
.